De Haagse Kneuterdijk is historisch gezien een van de interessantste straten van Den Haag. Alleen het Binnenhof heeft meer geschiedenis en alleen het Lange Voorhout heeft zo veel geschiedenis als de Kneuterdijk. .
Over Kneuterdijk 13.
Over Kneuterdijk 4, showroom van Mutters.
Over Kneuterdijk 6, Johan de Witthuis.
Over Kneuterdijk 20, paleis Kneuterdijk.
De geschiedenis van de Kneuterdijk
Een van de interessantste straten in de Haagse geschiedenis is de Kneuterdijk. De belangrijkste bestuurders van de Republiek der Verenigde Nederlanden hebben er gewoond, koningen, prinsen, edelen en ambassadeurs. Alleen de bewoners van het Binnenhof hadden meer macht. Over het befaamde Lange Voorhout valt heel wat te schrijven, maar de gemiddelde bewoner van de Kneuterdijk was toch belangrijker dan de gemiddelde bewoner van het Lange Voorhout.
De Kneuterdijk en omgeving rond 1570.
Het begon allemaal eenvoudig. De Kneuterdijk was vroeger een onbebouwde vlakte dicht bij de Voorpoort (de Gevangenpoort) van het grafelijk kasteel. Uit een enkele post in een grafelijke rekening en uit de oude naam Tournooiveld kun je opmaken dat op dit terrein vroeger steekspelen werden gehouden. In de 16de eeuw veranderde de naam Tournooiveld in Kneuterdijk. Een veel geschreven naamsverklaring is die uit een gedicht van Constantijn Huijgens. Hij vermeldt in zijn bundel Momenta desultoria de Latijnse naam van Kneuterdijk als Agger acanthinus, of wel distelvinkenplein. Distelvinken heten ook kneuters, dus lijkt hij te suggereren dat de Kneuterdijk is genoemd naar distelvinken. Die waren daar blijkbaar in grote getale te horen (1). De oude betekenis van ‘kneuteren ‘ is het getjilp en gekwetter van vogels en hij meende dat daar de Kneuterdijk zijn naam aan ontleend. Een echte dijk is de Kneuterdijk nooit geweest, misschien kreeg het een naam met dijk omdat het relatief hoog lag.
De hoek van de Kneuterdijk. In blauw de huizen in de hoek van de Kneuterdijk zoals die er in het begin van de 17de eeuw stonden.
De Kneuterdijk en het Lange Voorhout vormden een open terrein waar ooit enkele boerderijtjes stonden, totdat ongeveer ter hoogte van het Korte Voorhout het Haagse Bos begon. Dat was letterlijk van het Voorhout afgescheiden door een muur. Die was er geplaatst om het bos te beschermen tegen kap en om het schaarse wild in stand te houden.
Kneuterdijk 20-22 ca. 1730
De eerste huizen verrezen op dit terrein verrezen langs de Hofvijver, toen deze halverwege de 14de eeuw werd gegraven. Deze huizen kwamen aan de Lange Vijverberg, en daarna kwam er een nieuwe straat met huizen, de Hoge Nieuwstraat. Het resterende deel van de Kneuterdijk en Lange Voorhout bleef hierna nog lang een open vlakte die door de graven verpacht werd als weidegrond voor varkens, koeien en schapen. Waarschijnlijk werden er ook feesten, steekspelen en andere sportevenementen gehouden. Na 1500 veranderde het gebied van de Vijverberg, Voorhout en Kneuterdijk in een woonbuurt met luxe huizen en stadskastelen waar edelen, hofambtenaren en ambassadeurs kwam wonen. Stadskastelen waren grote huizen die er uitzagen als kastelen, maar de kantelen die deze huizen hadden waren nep. De huizen hadden geen verdedigingsfunctie.
Kneuterdijk 20, het voormalige huis van Wassenaer Obdam, later koninklijk paleis, nu Raad van State.
Kneuterdijk 22, het vroegere ministerie van Financiën.
Kneuterdijk 22-24.
Het voormalige paleis Kneuterdijk (prentbriefkaart Lud Fischer)
Verantwoording
In 2010 verschijnt een uitgebreide geschiedenis van de Kneuterdijk.
Noten
1. Jaarboek Die Haghe 1898 p. 69, 71.
© Voor niet-commercieel gebruik mogen teksten worden overgenomen, met bronvermelding of een link naar deze pagina.
Bij de afbeeldingen ligt dat anders: veel afbeeldingen zijn niet mijn eigendom en er kunnen nog rechten op rusten.
Suggesties voor verbeteringen zijn altijd welkom. Reacties.
Deze pagina is cookie-vrij.