Een van de interessantste pleinen van Den Haag heeft ook een boeiende geschiedenis.
Plein: van kooltuin tot stadsplein
Het Haagse Plein is historisch gezien een van de interessantere plekken van Den Haag. Curieus of misschien een beetje Haags is de naamgeving van het plein als Plein. De geschiedenis geeft er misschien enige aanleiding toe, want niet alleen is er maar één plein met zoveel historie, het was ook het eerste plein dat bewust als plein werd aangelegd. Het was niet op zijn middeleeuws ontstaan als marktplein, kerkplein, een plein naast een poort, of verkeersplein, maar het werd bewust gepland als een monumentaal plein dat cachet moest geven aan de regeringsstad Den Haag. In dit opzicht was de opzet uniek on-Nederlands, want bij de aanleg van het Plein was geld voor een keer minder belangrijk dan stadsschoon.
Kooltuin
Het begon allemaal erg eenvoudig. Toen de Hollandse graven in de tweede helft van de 13de eeuw op en rond het Binnenhof hun grafelijk kasteel bouwden werd de ruimte die het Plein inneemt al bij het kasteel getrokken als een soort achterhof. Hier lagen de moestuinen en de siertuinen van het kasteel. Het vee stond op het Buitenhof, de groente en het fruit op het Achterhof. De moestuinen werden tezamen Kooltuin genoemd. Een aangrenzend stuk land ging men later gebruiken om eiken te kweken voor het noodlijdende Haagse Bos. Die noemde men toen akeren en daarom heette dit stuk land het Akerland. Het tuincomplex werd omgeven door grachten en doorsneden door sloten en langs de oostelijke gracht of sloot liep al vroeg de Houtstraat. Die verbond de Korte Houtstraat met het Voorhout. De Kooltuin zelf was toegankelijk vanaf het Binnenhof en vanaf het Voorhout. Aan het Voorhout, waar nu het Haagse Historisch Museum staat, stond vroeger de Uiterste poort of Houtpoort.
Verantwoording
In 2010 wordt dit verhaal verder uitgewerkt.
De omgeving van het grafelijk kasteel met de Kooltuin. De lichtrode achtergrond is de tegenwoordige bebouwing, met namen in rood. In zwart de gebouwen, poorten en wegen van toen. De blauwe lijnen geven de grachten van het kasteel weer en onderaan het Spui. Dat was de haven van Den Haag. Schepen konden goederen lossen in de slotgrachten.
Omgeving Plein in 1570.
Deze kaart staat afgebeeld in de Haagse geschiedenis van De Riemer uit de 18de eeuw. Deze kaart geeft de situatie van 1570 geeft, maar niet nauwkeurig. De Kooltuin is aangegeven met het cijfer 74. De Lange Houtstraat met 76. Rechts daarvan met 75 begint al een terrein met bomen. Een paar eeuwen eerder begon hier het Haagse Bos al. De weg daaronder is nu de Korte Poten. De andere onderdelen van de tekening worden (straks) in de tekst uitgelegd.
Niet uitgevoerd verkavelingsplan van Plein.
Het origineel van deze kaart was een niet uitgevoerd plan van het Plein. De oorspronkelijke bedoeling was dus dat het Plein helemaal zou worden volgebouwd met huizen. Wat nu voetgangersgebied is had volgebouwd moeten zijn.
In grote lijnen uitgevoerd verkavelingsplan van Plein.
Maar stadhouder Frederik Hendrik stak daar een stokje voor. Hij bedong dat Den Haag een statig plein kreeg.
Het Plein
Op deze ansicht staat Willem van Oranje nog met zijn gezicht naar het ministerie van Buitenlandse Zaken gericht. Dit was voorheen het logement van Amsterdam.(prentbriefkaart Lud Fischer).
Standbeeld van Willem van Oranje op het Plein.
Standbeeld van Willem van Oranje op het Plein.
Plein met Sociëteit de Witte.
Het voormalige Ministerie van Justitie.
Doorkijkje vanaf het Plein naar het Mauritshuis.
Voormalige ministerie van Justitie op het Plein.
Ministerie van Defensie op het Plein.
Oostkant van het Plein.
Oude tekening van het voormalige logement van Amsterdam, ca. 1850.
Plein met ingang Tweede Kamer en het vroegere Ministerie van Koloniën.
3FM Serious Request op het Plein met een inzamelingsactie voor drinkwater voor de hele wereld.
De historisch belangrijkste plekken van het Plein. In de tekst straks meer informatie daarover.
Hotel Het Parlement van Engeland.
Aan de Korte Poten 7, vlak bij het Plein, zat vroeger een van de sjiekste hotels van Den Haag. Een hotel heette toen nog logement. Het was het Parlement van Engeland, waar vooral rijke Engelsen logeerden. Ook overigens keizer Jozef II, incognito dan wel. Het fraaie interieur van de Hofstad Apotheek dat nu in het rechter deel van het pand zit is ook al vrij oud.
Het huis van Huygens op het Plein.
Het huis van Huygens op het Plein.
Deze pagina is cookie-vrij.