De Stationsweg lag in de begintijd buiten de bebouwde kom van Den Haag tussen enkele fabrieken. Pas op het eind van de 19de eeuw sloten de fabrieken en werd de buurt rondom de Stationsweg een woonwijk.
De Stationsweg dankt zijn naam aan het station Hollands Spoor. Dit station werd gebouwd bij de aanleg van de spoorlijn Leiden – Den Haag in de verder nog nauwelijks bebouwde weilanden tussen Den Haag en Rijswijk. Het station lag dus ver buiten Den Haag in een gebied dat nog tot 1844 onder de gemeente Rijswijk viel. Het station werd dus buiten Den Haag aangelegd in de weilanden en dat moest bereikbaar worden gemaakt voor reizigers. Tegenwoordig zou de overheid er voor zorgen dat het station makkelijk bereikbaar werd, maar toen lag dat toch iets anders. Den Haag was wel blij met het station, maar de spoorwegmaatschappij was een particulier bedrijf dat er zelf maar voor moest zorgen dat reizigers het station konden bereiken. In eerste instantie moest de spoorwegmaatschappij dat zelf doen. Er waren twee wegen aangelegd. De ene weg was de Stationsweg (die toen nog geen naam had) en de andere de weg naar het Rijswijkseplein. Maar toen die klaar waren bleek het onhandig dat ze ’s avonds niet verlicht kon worden. Daarom vroeg de ingenieur-directeur van de spoorwegmaatschappij vraagt om “de avenue” die naar het station loopt te verlichten met “gazlampen”. De maatschappij wil wel een deel van de kosten betalenIn de vergadering van het gemeentebestuur wordt besproken dat de spoorwegmaatschappij een avenue heeft gemaakt van het station naar de Rijswijkseweg die ’s avonds onverlicht is. Maar de maatschappij heeft ook een tweede avenue gemaakt op eigen kosten en nog niet de hiervoor de stad aangeboden fl. 500 heeft opgevraagd. Burgemeester stelt voor om zeven kleine gazlichten te plaatsen op de avenue van de Wagenstraat. Er volgt het gebruikelijke getouwtrek over geld, maar de burgemeester stelde voor om “zeven kleine gazlichten” te plaatsen op de avenue van de Wagenstraat1.
Plan voor aanleg van de Stationsweg. De kaart is naar ons idee gekanteld, want het noorden ligt links. Het uiteindelijke tracé van de Stationsweg kwam iets anders te liggen. Aan de linkerkant van de tekening werd het uiteindelijke gebogen tracé weergegeven. Het gebouw (rood) in het midden is de metaalfabriek De Prins van Oranje, met daar omheen een sloot. Daarboven het Stadsoctrooihuis dat nog steeds aan het Rijswijkseplein staat. (De kaart is nagetekend naar het origineel).
Maar de spoorwegmaatschappij deed te weinig aan het onderhoud van de wegen naar het station en dat was de reizigers, en de gemeente een doorn in het oog. Daarom vonden er sinds 1858 onderhandelingen plaats over overname van deze wegen en op 20 juli van dat jaar gaf de gemeenteraad daar toestemming voor. De weg was zo slecht geworden dat het onderhoud al was gepland. Op 4 november werd de weg afgesloten en begon men met verbetering of vervanging van de bestrating, de verharding van voetpaden met sintels2.
In 1858 waren er zoveel klachten over de slechte toestand van de beide wegen dat de gemeente aan de Hollandsche IJzeren Spoorwegmaatschappij voorstelde om de wegen over te nemen. Dat gebeurde en in het najaar werd de Stationsweg afgesloten om helemaal opgeknapt te worden. De weg werd opnieuw bestraat, kreeg goten en verharde voetpaden. Op dat moment stonden er langs de Stationsweg al enkele huizen. In deze tijd kreeg de gemeente ook oog voor de kwalijke gevolgen voor de gezondheid die open riolen hadden. Een heleboel sloten die als open riool fungeerden werden toen gedempt. Achter de Stationsweg liep ook zo’n sloot (aan de kant van het Huijgenspark) en deze stond zelfs bekend als een van de schadelijkste en vuilste sloten van Den Haag. In 1861 kocht de gemeente de sloot en werd deze gedempt. In hetzelfde jaar werd ook een hofje achter de Stationsweg aangelegd en werden er ook enkele huizen bijgebouwd aan de Huijgenstraat en het Huijgensplein2.
Ondertussen was er in 1859 al een bouwplan ingediend voor bebouwing tussen de Bogt van Guinea en de Stationsweg. De eerste huizen aan de Stationsweg werden rond 1858 gebouwd door bouwondernemer J.J. Luberti. Ook daar, aan de Stationsweg en de Huijgensstraat, werden dure huizen gebouwd. In 1860 werd tussen de Huijgensstraat en Bogt van Guinea een park aangelegd, het Huijgenspark. De soms nog Spoorweglaan genoemde Stationsweg wordt al vlug een indrukwekkende straat gevonden: een bezoeker van Den Haag schrijft over ‘De fiksche gebouwen ter linkerzijde van de breede, doch thans nog zonnige Spoorweglaan’. Dezelfde bezoeker raakt in 1859 geheel in vervoering door de nog landelijke Zusterpolder achter het station Hollandsche Spoor: ‘Terwijl de stad aan de Noord-Oostzijde beschaduwd wordt door het heereeuwenheugend Bosch, bieden de ten Zuiden en Zuid-Westen gelegen vruchtbare weilanden en golvende graanakkers den wandelaar een meer vrij en onbelemmerd uitzigt aan, dat op de bevalligste wijze afgewisseld wordt door smaakvol beplante lusthoven, stekkende en lommerrijke lanen, vruchtbare boomgaarden en welige weiden, die met schoon en vrolijk dartelend vee zijn gestoffeerd’.
1.
Aan dit verhaal wordt nog gewerkt.
‘De fabriek “De Prins van Oranje” te ’s-Gravenhage’ in: Nederlandsch Magazijn 1862, nr. 15 en nr. 17 , p. 113-114, 129-130
G. van Hooff , ‘De ijzergieterij en machinefabriek ‘De Prins van Oranje’ te ’s-Gravenhage’, in: Industriele Archeologie nr. 35 , pp 50 e.v.
1. Archief gemeentebestuur, bnr 353, inv. nr. 60, Notulen 25 okt. 1845.
2. Archief gemeentebestuur Den Haag, bnr 353, ag.nr. 1858/1693). In 1860 volgde de weg van het Zieken (nu: Rijswijkseplein) naar het station (Gemeenteverslag 1860 p. 50.
3. Archief gemeentebestuur, Bnr 353, ag.nr. 1858/1693, Verslag Gemeente 1861 p. 54 en Verslag 1861 p. 58..
© Voor niet-commercieel gebruik mogen teksten worden overgenomen, met bronvermelding of een link naar deze pagina.
Bij de afbeeldingen ligt dat anders: veel afbeeldingen zijn niet mijn eigendom en er kunnen nog rechten op rusten.
Suggesties voor verbeteringen zijn altijd welkom. Reacties.
Deze pagina is cookie-vrij.